Consultar ensayos de calidad
Baionako Abdikazioak - testuaren sailkapena, testuaren analisia
BAIONAKO ABDIKAZIOAK
Testuaren sailkapena
• Iturburu historikoa da; edukia kontuan hartuta, testu politikoa da. Testua
Madrilgo Gazetan argitaratuta dago, beraz, testu publikoa da.
• Egilea: Karlos Iv.a da.
• Hartzailea: Gaztelako kontseiluko gobernadoreri. Geroago, Madrilgo
Gazetan argitaratu zen, nazio osoari jakinarazteko.
• Data: 1808ko martzoaren 8an, eta 20an Madrilgo Gazetan.
• Helburua: Karlos IV.ak Napoleonengan abdikatzea.
Testuaren analisia
Testuaren ideia nagusia Karlos IV.aren abdikazioa da (bigarren paragrafoan:
Horrenbestez, (), Espainia eta Indien gaineko nire eskubideguztiak eman
dizkiot () Frantziako enperadoreari).
Lehenengo paragrafoan Karlos IV.ak arrazoiak ematen ditu abdikazioa
justifikatzeko:
• Karlos IV.aren xedea menpekoen segurtasuna eta oparotasuna ziurtatzea
da, eta herrialdea dagoen baldintza bereziak kontuan hartuta, xedea betetzeko
tronua utzi behar du.
Bigarren paragrafoan erregeak adierazten du Napoleonengan abdikatzen duela,
baina bi baldintzak ezartzen ditu:
• Erreinua osotasuna eta independentzia ez galtzea.
• Erlijio katolikoa domeinu guztietan bakarra izango dela
Testuaren iruzkina
1808an, Baionan, Karlos IVak abdikatu zuen Napoleonen esku Espainiako tronua
utziz. Egoera hori ulertzeko hainbat faktore kontuan hartu
behar ditugu.
1795ean Espainiak Basileako Bakea sinatu zuen Frantziarekin, Europak egindako
herrialde horrenaurkako aliantza baztertuz, eta hurrengo urtean (1796) San
Ildefontsoko Itunaren bidez, Frantziaren aliatu bihurtu zen.
Horrela, Britainia Handiaren aurkako gerretan parte hartu
behar izan zuen. Aliantza horrek Espainiaren barruko egoera gaiztotu
zuen: etengabeko gerrek Iberiar Penintsula erabat hondatuta utzi zuten eta koloniekiko
merkataritza amaitu zuten (1805. urtean Trafalgarrean, Espainiak bere itsas
armadaren handitasuna galdu zuen). Espainiako ekonomia ahula eta lur jota
zegoen; errege hazienda krisialdian eta nekazarien eta hirietako biztanleriaren
artean pobrezia zen nagusi inflazioaren ondorioz.
Napoleonek blokeo ekonomikoa ezarri nahi zien ingelesei,
haren menpe zeuden lurraldeei Britainia Handiarekiko merkataritza debekatuz,
baina Portugalek blokeoa apurtzen zuen. Hori dela eta, Godoyri laguntza
eskatu zion Portugal
inbaditzeko eta 1807an Fontaineblauko Ituna sinatu zuten: Frantziak Espainia
zeharkatzeko baimena jaso zuen eta lurralde hau Frantzia eta Espainiaren artean
banatzeko neurriak zehazten ziren. Espainian Frantziaren presentzia gero eta
handiagoa zen.
Muerte de Hidalgo: José María Morelos y Pavón
continúa la lucha
Tras la última lucha caminaron hacia los Estados Unidos de
América para abastecerse, siendo sorprendidos y aprehendidos en Norias
de Bajan, sentenciados a muerte, fusilados y decapitados. Sus cabezas
fueron colgadas en la Alhóndiga de Granaditas en Guanajuato como advertencia del destino de todo
aquél que se sublevara.
Morelos continuó el movimiento al lado de otros hombres como Ignacio
López Rayón y los hermanos José y Hermenegildo Galeana.
Redactó entonces su escrito: “Sentimientos de la
Nación” donde decretaba la Independencia de la Nueva España
del régimen español.
Consumación de la Independencia
El “Abrazo de Acatempan” entre Vicente Guerrero y Agustín de
Iturbide el 10 de febrero de 1821 y a través del Plan de la Profesa
donde el segundo se compromete a que elVirrey de la Nueva España acepte
la Independencia de ésta; es considerado como el culmino de esta larga
batalla. Tras ello, Iturbide crea el Plan de Iguala donde modifica algunos
puntos del primer acuerdo, en el cual, se busca unir a los españoles y
criollos para independizarse de España. También basa su
ejército en tres garantías (o Ejército Trigarante)
identificados por tres colores: verde: independencia, rojo: unión y
blanco: religión (la cual sería la católica).
Es así como el virrey Juan O´Donoju firma el Tratado de
Córdoba el 24 de agosto de 1821 aceptando los términos del Plan
de Iguala y declarando a lo que hoy se llama México como independiente
del dominio español. El día 27 de septiembre de ese mismo año Iturbide entra a la Ciudad de
México con su ejército decretando así el fin de la lucha
instalandose al día siguiente el primer gobierno independiente
Transición y Actualidad
Disputas por el poder y por las injusticias que aún existían se
dieron en los años siguientes. La defensa de ideas ya sea del pueblo, de la clase media,
de la clase alta o del clero generó
nuevas guerrillas así como
invasiones de países extranjeros. Cien años después surge
en México lo que es la Revolución como respuesta del pueblo a las carencias y desigualdad que
aún existía.
En 2010 celebramos el Bicentenario de la Independencia de
México y el Centenario de la Revolución Mexicana.
Recordemos estos sucesos y festejemos nuestra identidad como nación
libre e independiente.
Frantziarekiko aliantzak Espainiako krisia areagotu zuen,
arazoak egon ziren oinarrizko horniduran, eta horrek gosete handiak eta gizarte
gatazkak ekarri zituen. Godoyk hainbat erreformak
saiatu zituen despotismo ilustratuaren bidez, baina horrek porrot egin zuen
beharrezkoak ziren aldaketa sozial eta politikoak egin ez baitziren. Gainera, herriak etaintelektual batzuk erregearen eta Godoyren
aurkako jarrera adierazi zuten frantsesen aurkako sentimendua zabalduta.
Herritarrak gero eta haserreago zeuden Napoleonen armadarekin
eta Godoyren politikarekin. Haserre hura goi aristokraziak eta kleroak
sustatu zuten, eta 1808ko martxoaren 19an lehen herri matxinada izan
zen: Aranjuezeko matxinada.
Horren
ondorioz, Godoy epaitu eta Karlos IVak abdikatu zuen bere seme Fernando VIIaren
alde.
Barne liskar horietaz baliatuz, Napoleonek Fernando VII.a eta
Karlos IV.a Baionara eraman eta bere alde abdikatzera behartu zituen. Gero koroaren eskumen guztiak bere anaiari, José Bonaparte,
eman zizkion Espainiako errege bihurtuz.
Baina herriak ez zuen onartu egoera hori, eta Frantziako indar okupatzaileen
kontrako matxinada hasi
zen 1808ko maiatzaren
hasieran. Independentzia Gerra 1813an bukatu
zen
Napoleonek Valencayko ituna sinatu zuenean, Fernando VII.ari Espainiako koroa
itzuliz.
testuaren balorazioa
Testua oso interesgarria da XIX.
mendearen hasieran
Espainiak zituen arazoen adierazgarria delako. Erregimen Zaharrak ezin zuen
egoera hau konpondu, burgesia gero eta kontzienteagoa
zen
bere interesak aurrera eramateko Liberalismoa ezarri behar zela Espainian, eta
Independentziaren gerrak absolutismoa kentzeko eta
giza aldaketak ekartzeko aukera sortuko du.
1812n, Cadizko Konstituzioak historia garaikidearen hasiera markatzen du
Espainian eta Liberalismoaren hastapenak finkatzeko balio zuen.